Израильдің Ливанға жойқын жорығы: Оңтүстіктегі қақтығыс ушыға түсті
Бұл соғыс тек Израиль мен Ливанның ғана емес, бүкіл әлемнің назарын аударатын жаңа геосаяси тартыстың орталығына айналуда. Таяу Шығыстағы бұл шиеленіс келешекте қандай бағытта дамитыны әлі белгісіз, бірақ бұл қақтығыстың салдары жаһандық деңгейде сезілетіні сөзсіз.
2024 жылдың күзі Таяу Шығыстағы кезекті шиеленіспен есте қалатын сияқты. Израиль мен «Хезболла» арасындағы қақтығыстардың жаңа толқыны Ливанның оңтүстігінде басталып, Израильдің әскери әрекеттері мен «Хезболланың» қарсы соққылары бүкіл аймақты тағы да дүрліктіріп отыр. Бұл мақалада Израиль мен Ливан арасындағы қақтығыстың даму кезеңдері мен қазіргі жағдайын талқылап, оның салдары туралы зерттеп көреміз.
Қақтығыстың басталуы: Тарихи негіздер
Израиль мен Ливан арасындағы қарым-қатынастар әрқашан күрделі болған. 1948 жылы Израиль мемлекеті құрылғаннан бері аймақтық қақтығыстар Таяу Шығысқа тән нәрсеге айналды. 1982 жылы Израиль Ливанға бірінші рет әскер кіргізіп, «Галилеяға бейбітшілік» операциясын жүзеге асырды. Бұл қадамның басты мақсаты — Ливанның оңтүстігінде орналасқан палестиналық топтардан қауіпсіздікке қол жеткізу болды. Алайда, ол кезде Израиль өз мақсатына жете алмады және бұл соғыс 2000 жылға дейін созылып, Израильдің әскерін Ливаннан шығаруымен аяқталды.
2006 жылы тағы бір қақтығыс басталып, Израиль мен «Хезболла» тобы арасындағы шиеленіс үлкен соғысқа ұласты. Бұл соғыста да екі тарап та үлкен шығынға ұшырады, бірақ «Хезболла» өзінің аймақтағы ықпалын сақтап қалды. Бұл соғыстың нәтижесінде Израильдің әскерлері Ливанның оңтүстігінен кетіп, буферлік аймақ құру үшін халықаралық бейбіт күштер орналастырылды.
2024 жылдың жағдайы: Қақтығыстың жаңа кезеңі
2023 жылдың қазан айында Газа секторындағы «ХАМАС» тобының Израильге шабуылдары Израильдің Ливан шекарасына бағытталған әскери операциясының басталуына түрткі болды. «Хезболла» Израильдің солтүстігін зымырандармен атқылап, бұл қақтығыстың ауқымын кеңейтті. Ливанның оңтүстігіндегі тұрғындар мен Израильдің шекаралас аймақтарында мыңдаған адам эвакуацияланды.
Израиль соңғы аптада «Хезболланың» инфрақұрылымына қатты соққылар жасап, оның басшылығына қарсы нысандарды атқылап жатыр. Израиль армиясы (ЦАХАЛ) «Хезболланың» 60-тан астам мүшесін өлтіргенін мәлімдеді, ал Ливан денсаулық сақтау министрлігінің дерегінше, қақтығыстардан 1974 адам, соның ішінде 127 бала қаза тапты. Миллионнан астам адам үйлерін тастап кетуге мәжбүр болды.
Қақтығыстың әскери және саяси салдары
Екі ел арасындағы қақтығыс тек әскери тұрғыдан ғана емес, саяси және гуманитарлық тұрғыдан да күрделі мәселелерді тудырып отыр. Ливанның оңтүстігіндегі көптеген тұрғындар өз үйлерін тастап кетіп, босқындар саны күрт өсуде. Сонымен қатар, Бейруттағы инфрақұрылымның бұзылуы елдің экономикасына үлкен нұқсан келтіруде.
Израиль бұл операция арқылы Ливанның оңтүстігінде «Хезболланы» әлсіретіп, өзінің қауіпсіздік аймағын кеңейтуді көздейді. Дегенмен, сарапшылардың пікірінше, бұл әрекет ұзаққа созылған қақтығыстың жаңа кезеңіне әкелуі мүмкін. Өйткені «Хезболла» қалалық шайқастарда тәжірибелі, ал Израильдің құрлықтағы әскерлері бұл аймаққа тереңірек енген сайын қиындықтарға тап болуы ықтимал.
Халықаралық қауымдастықтың реакциясы
Таяу Шығыстағы кез келген қақтығыс халықаралық назардан тыс қалмайды. АҚШ пен Батыс елдері Израильді қолдағанымен, Ресей мен Иран сияқты елдер Ливанға және «Хезболлаға» қолдау көрсетуде. Бұл қақтығыстың тағы бір ерекшелігі — аймақтағы басқа ойыншылардың, әсіресе Иранның рөлі. Иран «Хезболланы» қару-жарақпен қамтамасыз етіп, оның аймақтағы ықпалын сақтап қалуға тырысып отыр.
Аймақтағы тұрақсыздықтың жалғасуы
Израиль мен Ливан арасындағы қақтығыстың жаңа толқыны аймақтағы тұрақсыздықты күшейтіп, бүкіл Таяу Шығыстағы бейбітшілікке қауіп төндіруде. Егер Израиль құрлықтағы операцияларын жалғастыратын болса, бұл жағдай ұзақ мерзімді соғысқа ұласып, Иран мен Израиль арасындағы шиеленісті одан әрі күшейтуі мүмкін. Халықаралық қауымдастықтың араласуы қажет болғанымен, аймақтағы тепе-теңдік бұзылған жағдайда жағдай одан әрі нашарлауы ықтимал.