Қазақстандықтардың банктер алдындағы жалпы қарызы 20,7 трлн теңге
INFOLine мамандарының есебіне сәйкес, 2025 жылы Қазақстанда халықтың қарыз деңгейі бөлшек сауда айналымынан асып түсуі мүмкін – бұл ел тарихында алғаш рет тіркелетін жағдай болмақ.
INFOLine мамандарының есептеуінше, 2025 жылы Қазақстанда халықтың қарыз жүктемесі бұрын-соңды болмаған деңгейге жетуі мүмкін — банктер алдындағы жалпы қарыз көлемі бөлшек сауда айналымының жылдық көлемінен асып түсуі ықтимал.
Соңғы деректерге сәйкес, 2025 жылдың басында қазақстандықтардың банктер алдындағы қарызы 20,7 трлн теңгені (шамамен 44 млрд АҚШ доллары) құрады, бұл бір жыл ішінде 24%-ға артқан. Ал 2024 жылы бөлшек сауда айналымы 22,4 трлн теңгені құрап, 2023 жылмен салыстырғанда 16,7%-ға өскен.
Осылайша, қарыз жүктемесінің бөлшек сауда айналымына қатынасы 100%-ға таяп, бұл болашақта тұтынушылық сұраныстың тұрақтылығына төнетін қауіптерді күшейтеді.
INFOLine мәліметтері бойынша, тұтынушылық несиелеу жүйесі дамыған Ресейде халықтың қарыз жүктемесінің бөлшек сауда айналымына қатынасы 63%-ды құрайды.
2024 жылы Ресейдегі бөлшек сауда айналымы 55,6 трлн рубльді, ал қарыз көлемі 35 трлн рубльді құрады. Алайда 2024 жылдың соңында негізгі мөлшерлеменің өсуіне байланысты несиелеу көлемінің төмендеуі байқалды: желтоқсанда жаңа тұтынушылық несиелердің берілуі жылдық мәнде 40–50%-ға азайды.
Қазақстанда мұндай қарыз жүктемесі әзірге сыни деңгейге жетпегенімен, пайыздық мөлшерлемелердің жоғарылауы мен мерзімі өткен қарыз алушылар санының көбеюі алаңдаушылық туғызуда.
2024 жылы Қазақстанда ересек тұрғындардың шамамен 7%-ы (шамамен 900 мың адам) критикалық қарыз жүктемесінде болды — олардың ресми табысының елеулі бөлігі несиелерді өтеуге жұмсалған.
Сондай-ақ, 614 мыңнан астам қазақстандықтың қарызы қайта құрылымдалған, олардың жалпы сомасы 210 млрд теңгені (шамамен 411 млн АҚШ доллары) құрайды.
INFOLine сарапшылары атап өткендей, қысқа мерзімді перспективада тұтынушылық несиелер тұрмыстық техника, жиһаз, киім және e-commerce сегменттеріндегі тұтынуды қолдап отыр.
Алайда орта мерзімді перспективада тұтынушылық несиелеудің шамадан тыс өсуі бөлшек сауда нарығының дамуын тежейтін факторға айналуы мүмкін, әсіресе несиелік саясаттың қатаңдауы және халықтың нақты табысының төмендеуі жағдайында.