Қазақстандықтар табысын неге мемлекеттен жасырады?

Қазақстан жалақы бойынша әлем рейтингісінде 105 елдің ішінде 78-ші орынға жайғасты. Numbeo сайтының статистикасы бойынша қазақстандықтардың таза қолына тиетін орташа жалақысы 188 мың теңгені құрайды. Ал қолына көп қаражат алу үшін халықтың біршама бөлігі қолма-қол жалақыға келіседі, деп хабарлайды Taulik.kz сайты «31 арнаға» сілтеме жасап. Қаржы сарапшысы Арман Бейсембаевтың айтуынша, адамдар көлеңкеде қалуға мәжбүр. Егер сіз заңды ұстанатын болсаңыз, онда қызметкердің өзіне төлемнің төрт түрін төлеуіңіз керек. Сондай-ақ жұмыс беруші қызметкер үшін дәл сондай соманы аударуға мәжбүр. Нәтижесінде, жалақы қорының жартысы салықтар мен шегерімдерге жұмсалады.

«Міне, осы кейбір жарамсыз заңдар мен осы мәселені шешетін арнайы институттардың болмауы кәсіпкерлерді тығырыққа тірейді», – дейді сарапшы.

Қолма-қол жалақы - Қазақстан экономикасы үшін сирек құбылыс емес. Экономист Меруерт Махмутованың айтуынша, оның кіріс үлесі 50%-ға жетеді.

«Бүгінгі таңда ең төменгі жалақы, орташа жалақының 35%-ы 100 мың теңге болуы керек деп ойлаймын. Бұл экономикадағы жалақы деңгейін көтеруге мүмкіндік берер еді. Себебі бізде ең төменгі жалақыны екі миллионға жуық жұмысшы алады», – дейді экономист.

Қолма-қол төлемдердің кемшілігі - азаматтардың қалыпты зейнетақы аударымдарынсыз қалуында. Жалпы, ресми статистика көрсетіп отырғандай, атаулы жалақы 312 мың теңгені құрайды және сатып алу қабілеті 9%-ға өсті.

«Өткен жылдың осы тоқсанымен салыстырғанда орташа жалақы мөлшері 24%-ға өсті», – дейді Ұлттық статистика бюросының бас сарапшысы Гүлнұр Ахметқали.

Айта кетейік, келесі жылдан бастап билік бизнеске жүктемені ұлғайтуды жоспарлап отыр. Егер қазір талқыланып жатқан норма мақұлданса, жұмыс берушілер қосымша бес пайыздық зейнетақы жарнасын аударатын болады (дәлірек айтқанда, 2023 жылы ол 1,5%-ды құрайды, содан кейін біртіндеп 5%-ға дейін ұлғаяды).