БАКУ / ЕРЕВАН. Әзірбайжан мен Еуропалық Одақ арасындағы дипломатиялық қатынастар шиеленісе түсті. Жуырда Әзірбайжанның Мемлекеттік жер және картография комитеті Еуроодақтың Армениядағы азаматтық бақылау миссиясын (EUMA) Иранға қатысты барлау жұмыстарын жүргізіп отыр деп айыптады. Бұл — тек екі ел арасындағы ғана емес, өңірлік геосаяси тепе-теңдікке әсер ететін мәлімдеме.
Айыптаудың мәні неде?
Әзірбайжан тарапының айтуынша, Еуроодақтың бейбіт делегациясы шекарадағы жағдайды бақылау арқылы Армения аумағын пайдаланып, Иран туралы әскери-стратегиялық ақпарат жинауда.
“Миссияның мақсаты – шекаралық тұрақтылық емес, Иранмен шекаралас аймақтардан барлау деректерін алу”, — делінген комитеттің ресми мәлімдемесінде.
Баку бұл әрекетті ОДКБ (ҰҚШҰ) және өңірлік қауіпсіздік қағидаттарына қайшы деп бағалап отыр. Ресей де осы ұстанымды қолдап, EUMA-ны "жасырын барлау құрылымы" ретінде сынап келеді.
Еуропалық Одақ не дейді?
ЕО мен ЕUMA бұл айыптауларды жоққа шығарып отыр. Ресми мәлімдемеде:
EUMA миссиясы – тек азаматтық сипаттағы және қарулы емес бақылау құрылымы;
Оның басты мақсаты – Армения–Әзірбайжан шекарасындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету және төтенше оқиғалардың алдын алу;
Қазіргі уақытта миссияда 209 маман жұмыс істейді, олар бақылау жүргізіп, тек ашық деректермен жұмыс істейді.
Геосаяси астары
Бұл дау — тек бір миссияның әрекеті төңірегіндегі пікір қайшылығы ғана емес. Бұл – Кавказдағы ықпал үшін күрес. Украинадағы соғыс аясында Ресейдің беделі әлсіреп жатқанда, Еуропалық Одақ аймақтағы рөлін күшейтуге тырысып жатыр. Армения билігі бұл миссияны балама қауіпсіздік кепілі ретінде қабылдайды.
Алайда Иран, Ресей және Әзірбайжан бұл әрекетті өз мүдделеріне қарсы бағытталған геосаяси маневр деп бағалап отыр. Иран үшін ЕО миссиясының өз шекарасына жақындауы – ұлттық қауіпсіздікке қауіп, ал Әзірбайжан үшін бұл — бәсекелес ақпараттық ықпал алаңы.