"Егер ұшақ апатқа ұшыраса, неге әр жолаушыға парашют беріп, қауіпсіз секіріп кетпейді?" — бұл сұрақты бала да, ересек те кем дегенде бір рет қойып көрген шығар. Бір қарағанда, қарапайым әрі қисынды идея секілді. Бірақ авиация саласындағы мамандар үшін бұл — қауіпті әрі шындықтан алыс болжам.
Техникалық және ғылыми тұрғыдан түсіндірсек:
1. Биіктік мәселесі
Коммерциялық рейстердің көпшілігі 10–12 км (30,000–40,000 фут) биіктікте ұшады.
Бұл биіктікте ауа өте сирек әрі температура -40°C-қа дейін төмен.
Қарапайым адам үшін бұл жағдайда гипоксия (оттегі жетіспеушілігі) немесе естен тану қаупі бар.
2. Жылдамдық факторы
Ұшақ 800–900 км/сағ жылдамдықпен қозғалады.
Бұл жылдамдықпен ашық есік арқылы секіру ауа ағынымен соқтығысқа ұшыратады, адамды ұшаққа соғып немесе артынан келе жатқан қозғалтқышқа тартып кетуі мүмкін.
3. Қысым айырмашылығы
Ұшақтың іші қысыммен теңестірілген капсула секілді. Кенеттен есікті ашу бүкіл жолаушыларға қауіпті, өйткені декомпрессия пайда болады — бұл жағдайда барлық зат пен адам сыртқа тартылады.
4. Жолаушылар дайындығы
Парашютпен секіру арнайы жаттығуды қажет етеді. Жолаушының көпшілігі мұндай жағдайда сабыр сақтап, дұрыс секіре алмайды.
Ең қарапайым парашюттік дайындықтың өзі 20–30 сағаттық оқу мен жаттығуды қажет етеді.
Сараптамалық көзқарас
Халықаралық азаматтық авиация ұйымы (ICAO), Еуропалық авиациялық қауіпсіздік агенттігі (EASA) және АҚШ-тың FAA ұйымдары жолаушыларға парашют беру – тиімді қауіпсіздік құралы емес деген ортақ пікірге келген.
Парашют қайда қолданылады?
Әскери авиацияда парашют – стандарт. Бірақ бұл жағдайда:
Ұшақтың жылдамдығы төменірек.
Ұшқыш арнайы киім, оттегі маскасы, автоматтандырылған катапульта жүйесімен жабдықталған.
Спорттық авиацияда парашютпен секіру арнайы ұшақпен, белгілі бір биіктікте, белгілі бір жылдамдықпен жүзеге асады.
Парашют әр жолаушыға берілсе не болады?
Орта есеппен бір парашюттің салмағы – 10–15 кг, ал бағасы 1000–3000 доллар.
200 жолаушы бар ұшаққа 200 парашют салу – қосымша 2–3 тонна жүк, бұл жанармай шығыны мен билет бағасын күрт өсіреді.
Мұндай жүйе ұшақтың салмағына ғана емес, қауіпсіздік талаптарына да теріс әсер етеді.
Қорытынды: парашют емес, басқа шешім бар
🔸 Ұшақ апаттарының көпшілігі ұшу-қону кезінде болады – бұл сәтте парашют қолдану мүлде мүмкін емес.
🔸 Қазіргі авиация қауіпсіздігі 90–95%-дан жоғары деңгейде, және әр ұшақ авариялық есік, үрлемелі сырғанақ, оттегі маскалары сияқты шешімдермен жабдықталған.
🔸 Оның орнына қауіпсіздіктің ең жақсы құралы – заманауи ұшақтар мен оқытылған экипаж.