Таяу Шығыстағы шиеленіс күн санап күшейіп келеді. Израиль мен Иран арасындағы геосаяси текетірес аясында шах әулетінің мұрагері Реза Пехлевидің мәлімдемесі халықаралық қауымдастық назарын өзіне аударды. Эмиграцияда жүрген саясаткер X (бұрынғы Twitter) желісінде Ислам Республикасын «құлатуға» шақырып, иран халқын режимнің басты қарсыласы ретінде ұсынды.
Реза Пехлевидің айтуынша, Ирандағы теократиялық билік елді ғана емес, бүкіл әлемді «кепілге алған». Ол режимнің байлықты халық үшін емес, «ядролық бағдарламаға, терроризмді қолдауға және соғысқа итермелеуге» жұмсағанын мәлімдеді. Оның сөзінше, Иран халқы — болашақтың шынайы иесі және «бейбіт, ынтымақтастыққа негізделген, соғыс қаупінен ада» Иранды қалыптастыруға қабілетті жалғыз күш.
«Хаменеи және оның серіктері ядролық қарудан бас тарту туралы келісімді (ДНЯО) бұзып, халықаралық қауымдастыққа опасыздық жасады. Олармен келіссөз жүргізу — пайдасыз. Бұл режиммен күресте басты одақтасымыз — Иран халқы», — деді Пехлеви.
Иран Ислам Республикасы 1979 жылғы революциядан кейін орнаған. Теократиялық жүйеде жоғарғы билік аятолла Әли Хаменеи басқаратын дін иелерінің қолында. Алайда кейінгі жылдары ел ішінде наразылық күшейіп келеді:
2022 жылы Махса Аминидің өлімінен кейін басталған жаппай толқулар Иран халқының билікке деген сенімсіздігін көрсетті.
Әйел құқықтарының бұзылуы, сөз және діни еркіндіктің шектелуі, экономикалық құлдырау – халық наразылығының басты себептері.
Елдің 70%-дан астамы 35 жасқа дейінгі жастар болғандықтан, олар қазіргі режимнің діни-авторитарлық моделін қабылдамай келеді.
Пехлевидің мәлімдемесінің негізгі векторы – Иранның ядролық қару жасауға бағытталған әрекеттері мен агрессивті сыртқы саясаты. Оның айтуынша:
Иран билігі ядролық бағдарламаны бейбіт мақсатта емес, әскери стратегияның бір бөлігі ретінде дамытып отыр.
Бұл әрекеттер Израиль мен Батыс елдерімен соғыс қаупін күшейтеді.
Тегеран Хезболла, ХАМАС және басқа да әскери топтарға қолдау көрсетіп, аймақтық тұрақтылықты бұзып отыр.
Иран билігі Батыс елдерінің санкциясына қарамастан, уран байытуын жалғастыруда. Бұл Израильдің де шабуыл жасауына негіз болып отыр. Жақында Израильдің Иран аумағындағы нысанға жасаған соққысы жағдайды одан әрі ушықтырды.
Шахтың ұлы ұсынған басты идея — режимге қарсы санкцияны күшейту, ал халыққа барынша қолдау көрсету. Оның сөзінше, Иран халқы – өзгерісті қалайды, бірақ сыртқы қолдаусыз бұл мақсатқа жету қиын.
Пехлеви халықаралық қауымдастыққа мынадай ұсыныс жасайды:
Иран режиміне максималды қысым көрсету;
Жаңа санкциялар мен дипломатиялық оқшаулау арқылы режимнің халықаралық байланыстарын шектеу;
Иран халқына ақпараттық, моральдық және материалдық қолдау көрсету.
Ол қазіргі Ислам Республикасын «заңсыз режим» деп атап, оның орнын демократиялық, зайырлы және Батыспен бейбіт ынтымақтастыққа негізделген Иран алмастыруы тиіс дейді.
