Иран-Израиль соғысына 1979 жылғы «ислам революциясының» қатысы қанша?
1979 жылғы Ирандағы Ислам революциясы Таяу Шығыстағы саяси тепе-теңдікті түбегейлі өзгертті. Бұл оқиға Тегеран мен Вашингтон арасындағы байланыстарды күрт шиеленістіріп қана қоймай, Құрама Штаттар мен Кеңес Одағының жаһандық қарсыласуын жаңа белеске шығарды. Қос алпауыттың реакциясы мен ұстанған саясаты осы кезеңде халықаралық аренадағы көптеген шешімдерге ықпал етті.
АҚШ шах Мохаммед Реза Пехлевидің режимін соңына дейін қолдап, революцияға қарсылық білдірді. Картердің әкімшілігі шахқа қару-жарақ жеткізуді жалғастырып, Парсы шығанағына әскери-теңіз күштерін орналастырды. Шахтың құлауы Вашингтон үшін стратегиялық әрі моральдық жеңіліс болды — АҚШ Парсы шығанағындағы басты одақтасынан айырылды.
Кеңес Одағы иран халқының революциялық қозғалысын жылы қабылдады. Брежнев әкімшілігі АҚШ-тың араласуына қарсы мәлімдемелер жасап, Иранға сыртқы күштердің араласуына жол берілмейтінін ескертті. Бұл Мәскеудің өзінің оңтүстік шекарасына жақын жерде бәсекелесіне қарсы дипломатиялық шабуылының көрінісі болды.
Ирандағы оқиғалар АҚШ пен КСРО арасындағы сенімсіздікті тереңдете түсті. АҚШ исламдық оппозициямен жасырын байланыс орнатып, "орта жолдағы" үкімет құруды көздесе, КСРО әскери қадамдарға дайын екенін тұспалдап жеткізді. Мұндай атмосферада 1979 жылы Кеңес әскерлерінің Ауғанстанға енуі орын алды, бұл өз кезегінде Картердің "Доктринасы" арқылы аймақты бақылауға алуға тырысқан Америка жауапты саясатына негіз болды.
Ирандық жаңа билік бастапқыда КСРО-мен байланыс орнатуға тырысқанымен, біртіндеп кеңестік ықпалға да қарсы шықты. Аятолла Хомейни кеңес әскерінің Ауғанстанға интервенциясын айыптады. Бұл Иранның өз саясатын дербестендіріп, «үшінші күш» ретіндегі ұстанымын көрсетеді.
