Жаңа жыл – әлемдегі ең кеңінен тойланатын және адамзат тарихындағы ең көне мейрамдардың бірі. Бұл мереке халықтардың мәдениеті мен дәстүріне терең сіңген, аталмыш мерекеге байланысты әр елдің өзіндік ерекшеліктері бар. Жаңа жыл мерекесінің шығу тарихынан бастап, оның әлемдегі және Қазақстандағы дәстүрлеріне шолу жасап, қызықты деректерді ұсынамыз.
Жаңа жыл мерекесінің шығуы
Жаңа жылды тойлау дәстүрі біздің дәуірімізге дейінгі бірнеше мыңжылдықтарға, Ежелгі Месопотамия кезеңіне дейін барады. Сол заманда адамдар табиғаттың жыл мезгілдеріне байланысты өзгерістерін бақылап, жаңа жылдың басталуын көктемнің келуімен байланыстырған. Мысалы, б.з.б. 2000 жылдары вавилондықтар Наурызды көктемгі күн мен түннің теңелу күнінде атап өткен.
Кейінірек Рим империясында жаңа жылдың басталуы 1 қаңтарға ауысты. Бұл өзгерісті б.з.д. 46 жылы Юлий Цезарь енгізді. Жаңа жыл күнтізбесінің басталуы ретінде қаңтардың таңдалуы Янус құдайының құрметіне арналды, ол римдіктерде бастау мен аяқтаудың құдайы саналған.
Жаңа жылды ерекше қарсы алатын халықтар
Әр ел жаңа жылды өз мәдениеті мен тарихына байланысты ерекше дәстүрлермен қарсы алады.
Жапония: Жаңа жыл қарсаңында жапондықтар «қоңырау» рәсімін орындайды. Буддистік храмдарда қоңырау 108 рет соғылады. Бұл рәсім адамның бойындағы 108 түрлі қалаудан құтылуды білдіреді.
Испания: Испандықтар сағат тілі 12-ні көрсеткенде, әр қоңырау соғылған сайын жүзімнің бір түйірін жеп үлгеруге тырысады. Бұл алдағы жылдың сәтті өтуіне деген үмітті білдіреді.
Дания: Даниялықтар ескі ыдыс-аяқтарды сындыру арқылы жаңа жылға қадам басады. Олар достары мен жақындарының есігіне сынған ыдыстарды тастап кетеді – бұл құрмет пен сүйіспеншілік белгісі.
Қызықты деректер
1.Жаңа жылдық шамдар мен шыршаның тарихы
Шыршаны безендіру дәстүрі Германиядан бастау алады. ХVI ғасырда неміс христиандары үйлеріне шырша орнатып, оны түрлі жемістермен және шырақтармен безендірген. Ал электр шамдары тек ХІХ ғасырдың соңында пайда болды.
2.Ресми демалыс күні емес елдер
Кейбір елдерде жаңа жыл ресми демалыс күні болып саналмайды. Мысалы, Сауд Арабиясы мен Ауғанстанда бұл мереке тойланбайды.
3.Ең суық жаңа жыл
Сібірдегі Оймякон ауылында жаңа жыл қарсаңында температура -50°C-тан төмен болады. Бұл ауыл әлемдегі ең суық мекен ретінде танылған.
4.Қазақстандағы алғашқы жаңа жыл шыршасы
Қазақстанда жаңа жыл шыршасын безендіру дәстүрі 1930-жылдары енгізілген. Кеңес үкіметі бұл мерекені балалар мен жастардың көңіл көтеру шарасына айналдырған.
5.Ең үлкен отшашу
2018 жылы Біріккен Араб Әмірліктері жаңа жылда әлемдегі ең үлкен отшашуды жасап, Гиннестің рекордтар кітабына енді. Отшашу 11 минутқа созылды және ол үшін 500 мыңға жуық пиротехникалық құрылғы қолданылды.
