Ғарышкер Талғат Мұсабаев 75 жасында өмірден озды
4 тамыз күні Қазақстан ғарыш саласының аңызына айналған Талғат Амангелдіұлы Мұсабаев 75 жасында өмірден озды. Бұл туралы Ақорда ресми түрде хабарлады. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев марқұмның туыстары мен жақындарына көңіл айтып, телеграмма жолдады. Мемлекет басшысы оның елімізге және әлемдік ғарыш саласына қосқан үлесін ерекше атап өтті.
«Талғат Амангелдіұлы — ғарыш кеңістігін үш рет бағындырған батыр. Ол тек кәсіби шеберлігімен ғана емес, қоғам алдындағы азаматтық ұстанымымен де ел есінде қалды. Жарқын бейнесі мен ерлігі халқымыздың жадында мәңгі сақталады», — делінген Президенттің телеграммасында.
Қазақтан шыққан ғарышкер: Талғат Мұсабаев кім еді?
Талғат Мұсабаев 1951 жылы 7 қаңтарда Алматы облысындағы қазіргі Қарғалы ауылында дүниеге келген. Мектепті үздік бітіріп, Ригадағы азаматтық авиация инженерлері институтынан «радиоэлектрондық жабдық» мамандығын меңгерді. Кейін авиация саласында түрлі лауазымдарда қызмет етіп, ұшқыш, командир және кейін ғарышкер ретінде қалыптасты.
1986 жылы алғаш рет ғарышқа ұшуға медициналық тексерістен өтті. 1990 жылдан бастап ресми түрде ғарышкерлер отрядына қабылданды. Алайда алғашқы миссиясы жоспардан алынып тасталып, нақты ғарышқа 1994 жылы ғана аттанды.
Мұсабаев ғарышқа алғаш рет 1994 жылы 1 шілде мен 4 қараша аралығында ұшты. Ол кезде «Союз ТМ-19» кемесінің бортинженері ретінде «Мир» орбиталық кешеніне барған. Бұл сапар 125 күнге созылды, және ол екі рет ашық ғарышқа шықты.
Айта кетерлігі, бұл экспедиция әуелде тәжірибелі ғарышкермен бірге ұшуы тиіс еді, алайда жүк кемесі «Прогресс» бағдарламасындағы өзгерістерге байланысты экипаж тек жаңадан дайындалған екі ғарышкерден – Мұсабаев пен Маленченкодан тұрды. Бұл — халықаралық ғарыш тарихында сирек кездесетін оқиға.
Кейінірек Мұсабаев 1998 және 2001 жылдары тағы екі рет ғарышқа ұшты. 2001 жылғы сапарында ол алғашқы ғарыш туристі Деннис Титоны алып барған командир болды.
Үш мәрте ғарышта, жеті мәрте ашық кеңістікте
Жалпы алғанда, Талғат Мұсабаев ғарышта 342 тәулік 23 сағаттан астам уақыт өткізді және 7 рет ашық ғарышқа шықты. Бұл — Қазақстан тарихындағы рекордтық көрсеткіш. Ол ғарыш саласындағы ең беделді марапаттар мен атақтарға ие болды: Ресейдің және Қазақстанның Батыры, авиация генералы, Халық қаһарманы.
Ғылыми және қоғамдық қызметте де белсенді болған Мұсабаев кейінгі жылдары Қазақстанның аэроғарыш комитетін басқарды, Сенат депутаты болды.
