Қожа Ахмет Яссауи кесенесіндегі қайталанбас үлгідегі есікті «Остров Крым» ғылыми-реставрациялық зертханасының мамандары қалпына келтірді. Зертхананың жетекші маманы Элина Алтынбекова «Ежелгі өнердің құпиялары: сақтардан Әмір Темірге дейін» атты дәріс аясында бұл жұмыстың қалай жүргені туралы айтып берді. Шараны Шымкент қаласында Qalam мультимедиалық жобасы ұйымдастырды.
Элина Алтынбекованың айтуынша, есік кесене ішіндегі Қазандық пен Қожа Ахмет Яссауидің қабірханасын бөліп тұр. «Есік – жай ғана интерьер элементі емес. Ол басқа әлемге, басқа күйге өтудің символы. Сондықтан жасалғанына 600 жылдан асқан бұл есіктің маңызы зор болған, сәйкесінше оны айрықша қымбат түрде безендірген», – деді ол.
Маманның айтуынша, есікті зерттеу барысында көптеген проблема анықталыпты. «Ағаш шытынай бастаған, салдарынан жарықшалар мен деформациялар пайда болған. Есіктің өзіне май, кір, желім секілді түрлі зат сіңген. Бір кездері адамдар оны жақсартқысы келіп, түрлі материал қолданыпты», – деп түсіндірді Элина Алтынбекова.
Qalam лекторы есіктің арнайы тұстары сүйек, қола, ағаштың бірнеше түрі секілді материалдардан жасалған элементтермен бедерленіп, безендірілгеніне тоқталды. Тіпті алтынға ұқсатып әзірленген заттар да қолданылыпты. Оюының өзі өте күрделі және бірнеше қабаттан тұрады.
Реставрация жұмыстары табиғи зерттеулер, есептеу жүйелерін қолдану, рентген, зертханалық сараптама, нейтрондық томография секілді көптеген бағытта жүрген және түрлі маманды қамтыған. Qalam жобасының спикері есіктің осыған дейін ғылыми жолмен зерттелмегенін атап өтті.
Алғашқы кезеңде есік кесене ішіндегі тұрған орнында жан-жақты зерттеліпті. Жекелей алғанда, рентген арқылы тексеріліп, әр бөлігі сканерленген. Кейін бұл ақпарат есіктің көшірмесін жасау үшін қолданылған. «Ең алдымен, біз есіктің барлық оюы мен элементін зерттеп, сурет түрінде салып шықтық. Сол бойынша көшірме әзірледік. Түпнұсқаны көшірмеге түнде, кесене жабық кезде ауыстырдық, өйткені қонақтарды алаңдатпауымыз керек еді», – дейді Элина Алтынбекова.
