Кіші дәреттің түсі сары болса — нені білу керек?
Несеп — адам ағзасының шығару жүйесінің өнімі. Оның шамамен 95%-ын су құрайды, қалған 5%-ы белоктардың ыдырауынан пайда болатын азотты заттар: мочевина, несеп және гиппур қышқылдары, креатинин, ксантин, уробилин, индикан, сондай-ақ тұздар — хлоридтер, сульфаттар мен фосфаттар. Бұл заттардың арақатынасы ағзаның жалпы жұмысын көрсетеді және несептің түсі мен иісінде көрініс табады. Сондықтан несеп түсіндегі өзгерістер кейбір аурулардың жанама белгісі болуы мүмкін.
Несептің түсіне әсер ететін факторлар
Несептің мөлшері мен құрамы келесі жағдайларға тәуелді:
ішу режимі;
ауа температурасы мен ылғалдылығы;
тамақтану ерекшелігі;
денсаулық жағдайы;
физикалық белсенділік.
Осы себепті несептің түсі тұрақты емес және жиі өзгеріп отырады.
Сары түстің пайда болу себебі
Несепке сары рең беретін — уробилин пигменті. Ол эритроциттердің табиғи ыдырауы нәтижесінде түзіледі. Бұл ұзақ процесс бауыр, көкбауыр, сүйек кемігі және лимфа түйіндерінің қатысуымен жүреді. Уробилиногеннің бір бөлігі тоқ ішекте стеркобилинге айналып, нәжістің түсін қалыптастырады. Қалған бөлігі бүйрек арқылы сүзгіден өтіп, несеп құрамына түсіп, оған сары түс береді.
Несеп түсінің вариациялары
1. Мөлдір несеп
Несеп судың түсіне ұқсас болса, ол шамадан тыс сұйықтық қабылдаудың белгісі. Ұзақ уақыт бойы артық су ішу ағзаның электролиттік тепе-теңдігін бұзуы мүмкін.
2. Ашық-сары түс
Бұл — норма. Ол жеткілікті, бірақ шамадан тыс емес гидратацияны білдіреді. Егер несепте бұлдырлық пен жағымсыз иіс болмаса, зәр шығару жүйесі дұрыс жұмыс істеп жатыр деген сөз.
3. Қанық сары түс
Көбінесе ағзада судың жетіспеушілігін көрсетеді. Сондай-ақ тағамдық бояғыштар мен дәрумендер әсерінен болуы мүмкін. Мұндай жағдайда күн бойы аз-аздан су ішіп, тәуліктік норманы сақтау қажет (шамамен 30 мл/кг).
4. Қою-сары түс
Бұл бауыр, өт қабы немесе зәр шығару жүйесінің патологияларын білдіруі мүмкін. Билирубиннің несепке түсуі — қауіпті белгі. Ол эритроциттердің жаппай ыдырауынан немесе бауыр жасушалары зақымданғанда пайда болады. Мұндай жағдайда дәрігерге қаралу қажет.
5. Қызыл немесе қызғылт түс
Бұл несеп құрамында қан бар екенін көрсетуі мүмкін. Егер ол ауырсынумен қатар жүрсе — шұғыл медициналық көмек қажет. Алайда кей жағдайда қызыл түс қызылша, қаражидек немесе қызыл бояғыш қосылған тағамды тұтынудан кейін байқалады.
6. Бөгде түстер (көк, жасыл, қоңыр)
Сирек кездеседі. Көбіне дәрі-дәрмектер мен күшті бояғыштардың әсерінен болады (мысалы, метилен көгі).
Дәрі-дәрмектердің әсері
Метронидазол тобының антибиотиктері мен безгекке қарсы дәрілер — несепті қоңыр түске бояйды.
Толокнянка шөбінен жасалған дәрілік тұнба — қышқыл-сары түске әкеледі.
В тобы дәрумендері (әсіресе рибофлавин) — лимон түсті несепке себеп болады.
Қарапайым шай мен кофе де кофеиннің әсерінен несепті қоюландырады.
Сондықтан дәрігерге қаралған кезде қабылдап жүрген барлық дәрілеріңізді айту маңызды.
Патологиялық өзгерістер
Қант диабеті — жиі зәр шығару, қатты шөлдеу және несеп құрамында қант болуы.
Обструктивті сарғаю — склера мен терінің сарғаюымен бірге несептің қою-сары түске боялуы.
Гепатит, цирроз — несеп қоңыр түске айналып, өткір жағымсыз иіс шығарады.
Қуық пен бүйрек қабынуы — жасылдау іріңді түсті несеп.
Кетондардың пайда болуы — диабеттік өзгерістер кезінде өткір иіс береді.
Балалардағы ерекшеліктер
Балаларда несеп түсі жиі өзгереді, өйткені олардың шығару жүйесі әлі толық қалыптаспаған. Әсіресе сәбилерде бұл маңызды белгі — сусызданудың көрсеткіші. Кейде несеп түсінің өзгеруі стрептококк инфекциясын немесе бауыр-өт жолдарының мәселелерін білдіреді.
Диагностика
Несеп түсі мен иісіндегі ұзақ уақытқа созылған өзгерістерді елемеуге болмайды. Диагностикаға мыналар қолданылады:
жалпы несеп талдауы;
эритроциттер, бактериялар, белок пен қантқа тексеру;
ПЦР талдауы;
УДЗ, рентгенография, цистоскопия, МРТ;
қан талдауы.
