Белгілі университеттердің бір жылдық оқу ақысы 1-1,5 миллион теңгеден басталады, бұл қарапайым отбасы үшін үлкен қаржылық қиындық. Мемлекеттік грантқа қол жеткізе алмаған жағдайда ата-аналар баласын оқыту үшін несие алуға мәжбүр.
Қазақстандағы демографиялық өсім қуантқанымен, мектептер мен мемлекеттік гранттарға деген сұраныстың артуы мәселе тудырып отыр. Мемлекет басшысы бұл түйткілді шешу үшін 2024 жылы «Келешек» атты бірыңғай ерікті жинақтау жүйесін енгізуді тапсырды. Бұл бағдарлама бастапқы білім беру капиталы, жыл сайынғы мемлекеттік сыйақы және инвестициялық табыс арқылы жастардың сапалы білім алуына мүмкіндік береді.
«Келешек» бағдарламасы қалай жұмыс істейді?
Соңғы үш жылда елімізде шамамен 1 миллионға жуық бала дүниеге келген, жыл сайын шамамен 400 мың бала өмірге келеді. Қазіргі таңда олардың тек 40 пайызы ғана мемлекеттік грантпен қамтамасыз етіледі. Алдағы жылдары бұл көрсеткішті арттыру мүмкін болмайтынын Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек атап өтті. Сондықтан «Келешек» бағдарламасы аясында әрбір бала үшін жинақ шотын ашу және оны инвестициялау ұсынылып отыр.
Бұл жүйенің артықшылығы – ата-ана, мемлекет және банктерден түсетін қаражаттың бірігуінде. Мысалы, мемлекет әр балаға бастапқы капитал ретінде 60 АЕК көлемінде қаржы аударса, ата-ана ай сайын 1-3 АЕК мөлшерінде ақша сала алады. Оған 5-7 пайыз көлеміндегі мемлекеттік сыйақы мен банктердің сыйақысы қосылады. Жиналған қаражатты 18 жасқа толғанда баланың оқуына немесе баспана алуға жұмсауға болады.
«Келешек» бағдарламасының әлеуеті
«Келешек» жүйесі 2013 жылы енгізілген «AQYL» депозитіне ұқсас, бірақ бірқатар ерекшеліктері бар. Бұл бағдарлама әлеуметтік осал топтарға ерекше басымдық береді, оларға 7 пайыздық мемлекеттік сыйақы төленеді. Ал басқа азаматтарға 5 пайыз сыйақы қарастырылған. Сонымен қатар, жинақталған қаражаттың көлемі Ұлттық қордан түсетін ақшамен бірге баланың сапалы білім алуына жеткілікті болуы мүмкін.
Халықаралық тәжірибе және болашаққа үміт
Дүниежүзілік банктің мәліметі бойынша, экономиканың 64%-ы адами капиталға байланысты. Қазақстандағы демографиялық өсім 2040 жылға қарай 18 жастағы жастардың санын едәуір арттырады. Сондықтан білім беру жүйесін қолдау үшін «Келешек» сияқты бағдарламалардың енгізілуі уақыт талабы.
Қаржы жинаудың маңызы
«Алты жастан жинасаң – асады» деген қазақтың даналығы бүгінгі күнге де сәйкес келеді. Алайда, ата-аналардың басым бөлігі қаржылық қиындықтарға тап болып, ақша жинай алмайтынын алға тартады. Жаңа жүйе іске қосылғаннан кейін халық арасында кеңінен түсіндірме жұмыстарын жүргізу қажеттілігі айқын.
«Келешек» бағдарламасы ата-аналарға аз мөлшерде қаражат жинап, баласының болашағына үлкен үлес қосуға мүмкіндік береді. Сондықтан әр отбасы бұл жүйені қолдана отырып, балаларының білім алуы үшін қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ете алады.
Сіз қалай ойлайсыз, жаңа бағдарлама Қазақстан жастарына сапалы білім алуға мүмкіндік бере ала ма?
