Пәтер сатып алу процесі күрделі және көптеген факторларды ескеру қажет. Сізге күдік тудыруы мүмкін және пәтерден бас тартуға себеп болатын жеті негізгі белгісін ұсынамыз.
1. Құжаттардағы сәйкессіздіктер
Нарықта құжаттарында қателіктер бар пәтерлер кездеседі. Оларды заңгердің көмегінсіз де анықтауға болады. Барлық құжаттарды мұқият тексеріңіз, меншік иесінің жеке куәлігін (тек түпнұсқалар), тіркелген құқықтар (шектеулер) туралы анықтаманы сұраңыз және деректерді салыстырыңыз.
Егер бір әріп немесе сан өзгеше болса – құжат жарамсыз. Нотариус мәмілені рәсімдеуге құқылы емес. Сондай-ақ, құжаттарда ешқандай түзетулер болмауы керек.
2. Сенімхат бойынша сату
Егер пәтерді меншік иесі емес, сенімхат арқылы өкілі сататын болса, бірнеше қауіп бар. Сенімхат жалған, мерзімі өткен немесе қайтарып алынған болуы мүмкін (меншік иесі сенімхатты кез келген уақытта қайтарып ала алады). Мұндай пәтерден айырылып қалуыңыз мүмкін.
Мәміле жасалған кезде меншік иесінің жеке қатысуын талап етіңіз. Егер бұл мүмкін болмаса, меншік иесімен байланысып, сенімхаттың жарамдылығын және мәмілеге келісімін бейнежазбаға түсіріңіз. Құжаттарды тексеру үшін тәжірибелі заңгерге жүгініңіз.
3. Қайта жоспарланған пәтер
Пәтерді қараған кезде техникалық паспорттағы жоспарды зерттеңіз. Егер сәйкессіздіктер байқалса (есіктің орны басқа, балкон қосылған, арақабырға бұзылған) – қайта жоспарлау заңдастырылмаған.
Бұл пәтерді ипотекаға сатып алу да, кейін сату да мүмкін емес дегенді білдіреді. Сонымен қатар, заңсыз өзгеріс үшін жауапкершілік жаңа иеге жүктеледі: анықталса – айыппұл салынады.
4. Құрылыс кезеңіндегі пәтерлер
Бастапқы нарықтағы негізгі қауіп – адал емес құрылыс компаниясына тап болу. Нарықта рұқсатсыз құрылыс жүргізіп, пәтерлерді сататын компаниялар көп. Заңсыз үйлер бұзылуы немесе қараусыз қалуы мүмкін. Дольщик ештеңесіз қалады.
Егер құрылысшы үлестік қатысу туралы келісімшарт (ДУ) орнына әртүрлі келісімдер (брондауға келісімшарт, алдын ала келісім) ұсынса, күдіктеніңіз. Бұл құжаттарда бәрі дұрыс емес екенін білдіреді және пәтерлер заңсыз сатылады.
Абсолютті қауіпсіз нұсқа – үлестік қатысу туралы келісімшарт бойынша пәтер сатып алу.
Ақша салмас бұрын:
-
Тұрғын үй порталының сайтында құрылысшының үлескерлердің қаражатын тартуға рұқсаты бар-жоғын біліңіз;
-
Архитектура органдарына хабарласып, тұрғын үй кешенінің заңды салынғанын тексеріңіз;
-
Құрылысшының барлық құжаттарын тексеріңіз.
5. Техникалық қабаттағы пәтерлер
Мансардалық немесе жертөле қабатындағы пәтерлер пәтер болмауы мүмкін, техникалық тұрғын емес жайлар (қоймалар, қызметтік жайлар) болуы мүмкін. Оларды қарау кезінде фото бойынша оңай анықтауға болады – стандартты емес терезелер немесе олардың болмауы, төбесінде түсініксіз қораптар немесе құбырлар.
Егер құжаттарда бөлме техникалық деп көрсетілсе, мәміледен бас тартуды ұсынамыз. Заң бойынша бұл тұрғындардың ортақ мүлкі болып табылады және олар оны қайтарып ала алады.
6. Мұрагерлікке алынған пәтер
Егер сатушы пәтерді мұрагерлікке алған болса, қосымша сақтық шараларын қабылдау қажет. Сатып алғаннан кейін күтпеген мұрагерлер пайда болуы мүмкін деген қауіп бар. Пәтерге тыйым салынуы мүмкін, сот процестері басталады.
Не істеу керек? Біріншіден, нотариусқа жүгініңіз, ол біріңғай e-notary базасында осы пәтер бойынша мұрагерлік істерді тексере алады. Екіншіден, Сот кабинетіне кіріп, сатушының аты-жөнін енгізіңіз. Кабинетте сот процесстері болған-болмағанын және олардың нәтижелерін көруге болады. Үшіншіден, мұрагерлікке алу мерзімін қараңыз: бұл мерзім неғұрлым ұзақ болса, жаңа мұрагерлердің пайда болу ықтималдығы аз болады.
7. Күмәнді сатушы
Егер пәтер иесі қарт болса, мәміле оның еркіне қарсы немесе түсінбеушілікпен жасалды деген қауіп бар. Мәміле жасамас бұрын сақтану үшін психикалық денсаулық орталығынан анықтама сұрауды ұсынамыз. Жалпы, кез келген бейадекватты мінез-құлықта (алкогольдік, нашақорлық мас болу) анықтама пайдалы болады.
Қашан күдіктену керек?
-
сатушы құжаттардың түпнұсқаларын көрсетуден бас тартады және тек көшірмелерін көрсетеді;
-
шектеулер туралы онлайн-анықтама алудан бас тартады;
-
пәтерді сататын бағадан төмен көрсетуді сұрайды.
Осы белгілердің бірін байқаған жағдайда мәміледен бас тартуды ұсынамыз. Пәтер сатып алу – үлкен инвестиция, сондықтан заңдық және қаржылық қауіптерден сақтану маңызды.
