Стартаптарды табысқа жетелейтін факторлар
Қазақстандағы стартап индустриясының дамуын сарапшылар бірнеше негізгі бағыттармен байланыстырады: қаржы технологиялары (FinTech), электрондық коммерция және білім беру технологиялары (EdTech).
Қаржы нарығын зерттеуші Баубек Төрехановтың айтуынша, бұл салалардағы стартаптарға сұраныс негізінен қаржы мекемелері мен банктердің қызығушылығынан туындайды. Олар инновациялық шешімдерді өз жұмысында қолдануды көздейді. Сонымен қатар, стартап экожүйесінің дамуы барысында жаңа бағыттардың қалыптасуы заңдылық.
«Қазіргі таңда елімізде DeepTech (терең технологиялар), MedTech (медициналық технологиялар) және SpaceTech (ғарыш технологиялары) сынды салалар қарқын ала бастады. Мұндай трендтер экожүйесі енді дамып жатқан елдерге тән. Бастапқы кезеңде көбіне қаржы және білім беру технологиялары басымдыққа ие болады, кейіннен кеңейтілген салалар қолға алынады», – дейді сарапшы.
EdTech және FinTech: сұраныс пен бәсекелестік
Сарапшылардың пікірінше, алдағы уақытта EdTech пен FinTech бағыттары қазақстандық стартаптар үшін негізгі даму жолы болмақ. FinTech стартаптары жоғары бағаланатындықтан, бұл салада бәсекелестік деңгейі өте жоғары. Ал EdTech бағыты халық санының өсуімен байланысты сұраныстың артуына негізделеді. Қазақстанда жыл сайын шамамен 400 мың бала дүниеге келеді, бұл білім беру саласының инновациялық шешімдерге деген қажеттілігін арттырады.
EdTech стартаптары үшін жаһандық нарықтағы әлеует зор. Мысалы, әлемдік EdTech нарығының жалпы көлемі 1 триллион доллардан асса, білім беру саласының жалпы нарықтық құны 8 триллион долларға бағаланады.
Экожүйенің рөлі
Стартап экожүйесі – инновациялық жобалардың сәтті дамуы үшін қажетті негізгі инфрақұрылым. Қазақстанда бұл бағытта айтарлықтай ілгерілеушілік бар. Мемлекет қолдауымен құрылған Astana Hub және АХҚО сияқты орталықтар стартаптарға тіркелуге, халықаралық серіктестермен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Astana Hub-та 1500-ден астам IT-компания тіркелген, оның ішінде 400-ден астамы шетелдік қатысушылар.
Сонымен қатар, Алматыдағы MOST және Қарағандыдағы Terricon Valley IT-хабтары да стартаптардың дамуына өз үлесін қосуда.
Халықаралық нарыққа шығу жолдары
Қазақстандық стартаптар үшін басты мақсат – халықаралық нарыққа шығу. Баубек Төрехановтың айтуынша, 20 миллион халқы бар Қазақстан кейбір жобалар үшін шағын нарық болып саналады. Сондықтан стартаптар Орталық Азиямен шектелмей, Таяу Шығыс пен Оңтүстік-Шығыс Азияға бет бұруда.
Бұл аймақтар халқының көптігімен және жоғары сұраныспен ерекшеленеді. Индонезия, Тайланд, Малайзия, Филиппин сияқты елдер қазақстандық стартаптар үшін үлкен мүмкіндіктер ұсынады. Ал Еуропа мен АҚШ нарығы ресурстар мен бейімделуді талап ететін күрделі бағыттар саналады.
Biometric компаниясы – жаһандық нарыққа шыққан қазақстандық стартаптардың бірі. Технологиялық шешімдер ұсынатын бұл компания 600 мың доллар көлемінде инвестиция тартып, табысты жұмыс істеп келеді.
Стартаптарға қаржы тарту
Стартаптардың қаржыландыруы дәстүрлі бизнеске қарағанда өзгеше. Инвесторлар стартаптардың болашақтағы мүмкіндігіне қарай қаржы құяды. Бұл әсіресе венчурлық қорлар дамыған елдерде кең таралған тәсіл. Қазақстанда венчурлық инвестиция әлі де толық қалыптаспаған. Стартапшылар көбіне халықаралық қорлардан немесе жеке инвесторлардан қаржы іздейді.
Қорытынды
Қазақстандағы стартап индустриясының қарқынды дамуы жаңа мүмкіндіктердің есігін ашуда. Дегенмен, жаһандық деңгейде бәсекеге түсу үшін толыққанды экожүйе, қаржы көздерінің жетілуі және халықаралық нарыққа бейімделу маңызды рөл атқарады. Сарапшылардың пікірінше, алдағы бірнеше жылда Қазақстаннан әлемдік деңгейдегі бірегей стартаптар шығып, еліміздің инновациялық әлеуетін көрсете алады.
Мақала авторы: Зере Дастан
Дереккөз: forbes.kz